НҮДНИЙ ЭРҮҮЛ АХУЙ

Хорвоо ертөнцийг харж танин мэддэг нандин эрхтнээ хайрлаж, гамнаагүйн улмаас эрт хараа нь муудах, сохрох, өвдөх эрсдэл их гардаг. Нүд хүний биеийн хамгийн нарийн бүтэцтэй, чухал эрхтнүүдийн нэг. Эргэн тойрон дахь эд зүйлсийг гэрэлт сацрагийн энергийн тусламжтайгаар харах чадвартай маш нарийн физиологи буюу бие судлалын хараа зүйн систем хэмээн анатомийн талаас нь тайлбарладаг. Ингээд энэ удаагийн “Эрүүл мэнд” булангаараа нүд, түүний өвчин болоод бусад асуудлаар “Болор мэлмий” АШУҮИС-ийн түшиц эмнэлгийн нүдний их эмч Ч.Мөнхцэцэгээс тодруулсан мэдээлэл зөвлөгөөг хүргэж байна.

Нүдний даралт ихсэх буюу глауком гэж юу вэ?

Нүдний даралт ихдэлт буюу глауком нь нүдний дотоод даралт нэмэгдсээр, харааны мэдрэлийг гэмтээдэг архаг өвчин юм. Дэлхийн хараагүйчүүдийн 1/3 нь энэ өвчний улмаас хараагаа алдсан байдаг аж. Голдуу 40-өөс дээш насны хүмүүст зонхилон тохиолдох ч залуус болон хүүхдүүд ч өвдөх нь цөөнгүй.

Хүний нүдэнд шинжлэх ухааны нэрээр усархаг чийг гэгддэг нэгэн төрлийн өвөрмөц шингэн байнга үүсч байдаг. Энэ усархаг чийг нь нүдний урд камер (эвэрлэг ба торлог хоёрын хооронд) болон хойд камер (торлог ба болор хоёрын хооронд) төвлөрдөг. Урд камерын буланд байдаг маш нарийн шингэн дамжуулах системийн тусламжтайгаар энэ усархаг чийг нь нүднээс гарч судсанд орж байдаг. Үүсч байгаа усархаг шингэн болон нүднээс гадагшилж байгаа усархаг шингэн хоорондын тэнцвэр нь нүдний дотоод даралтыг тодорхойлж байдаг. Нүдний дотоод даралт гэдэг нь ханан дотроос өгч байгаа даралт юм. Хэвийн үед энэ даралт нь м.у.б. 16-25 мм-тэй тэнцүү байдаг.

Хэрэв энэ дотоод даралт ихэсвэл нүдний алим нь харааныхаа мэдрэлийг дарж, гэмтээдэг. Үүний улмаас хараа муудаж эхлэх бөгөөд харааны мэдрэл нь үхэжвэл хүн сохорно. Хамгийн аюултай нь ингэж алдсан харааг дахин сэргээх боломжгүй юм.

Нүдний дотоод даралт ихсэх нь нүдний дотоод шингэн хэт их үүсэх, эсвэл гадагшлалтад нь гэмтэл гарсны улмаас үүсдэг. Сэтгэл санааны хүнд цохилт, мэдрэлийн хэт ачаалал, архи, тамхи болон бусад зүйлийн хордлого, зүрх судасны өвчин (даралт ихсэх, судас хатуурах), дотоод шүүрлийн өвчин (чихрийн шижин) зэрэг нь нүдний даралт ихдэлт буюу глаукомыг үүсгэх түлхэц болно. Эдгээрээс гадна удамшлын хүчин зүйлийн нөлөөгөөр нүдний даралт ихсэх хандлагатай байх нь цөөнгүй. Нүдний дотоод даралт ихэссэнийг дараах шинж тэмдгүүд харуулж болно, Үүнд:

-Үе үе нүд харанхуйлах

-Гэрлийн эх үүсвэр солонгорсон хүрээтэй харагдах

-Нүд эвгүй оргих, хүндрэх, мэнрэх мэдрэмж төрөх

-Нүд нойтон оргих

-Нүдээр үл мэдэг хатгуулах

-Харуй бүрийд харах чадвар муудах

-Нүдний эргэн тойрон үл мэдэг өвдөх

-Нүд үе үе улайж загатнах

Зарим хэлбэрийн глаукомын үед нүдний даралт үе үе огцом нэмэгддэг. Ингэхэд нүдээр хүчтэй өвдөх, дотор муухайрах, бөөлжих, хараа эрс муудах шинж илэрнэ. Эдгээр шинж тэмдэг илэрвэл цаг алдалгүй эмчид хандах хэрэгтэй. Эмч нь нүдний дотоод даралтыг хэмжээд харааг шалган, нүдний угийн үзлэг хийдэг. Мөн харааны мэдрэлийн гэмтлийг тодорхойлох шинжилгээ өгнө. Хэрэв ойр төрлийн хүмүүсээс нүдний даралт ихдэлтээр өвдсөн, 45-аас дээш настай бол жил болгон нүдний эмчид хандан бүрэн шинжилгээнд орж байх хэрэгтэй.

Эмчилгээг нүдний даралт багасгадаг дуслаар эхэлнэ. Мөн нүдний цусан хангамж, бодисын солилцоо сайжруулах эмийг өгдөг. Хэрэв эм тус болохгүй бол нүдний даралт ихдэлтийн эсрэг хагалгаа шаардлагатай. Эдгээр лазер хагалгаа, нүдний алим нээх хагалгаа зэрэг юм.

Нүд гэмтэх шалтгаанууд

Нүд нь ил байдаг эрхтэн учраас аливаад өртөж гэмтэхдээ амархан, эмзэг байдаг. Хүмүүс ихэвчлэн лазер, хурц гэрэл нүд рүүгээ тусгах, гагнуур хийх,бөмбөг шидэх, салхи шуурганд өртөх, нар руу удаан ширтэх, зодоон болон ослын үед нүдээ гэмтээдэг. Ч.Мөнхцэцэг эмч ярихдаа Монгол орны хуурай ширүүн уур амьсгал, хүмүүсийн эрүүл мэнддээ хайхрамжгүй ханддагаас үүдэлтэй нүдний өвчнүүд манай улсад голдуу үүсдэг гэдгийг хэлсэн. Тухайлбал, нүд өөхөлж мах ургах, болор цайх, нүдний даралт ихсэх гэх мэт. Манай иргэдэд хамгийн түгээмэл тохиолддог нь нүдний даралт ихсэх өвчин юм.

Өвдөг яагаад гардаг вэ?

Зовхины ард байрлах тосны булчирхайн хэсэг үрэвсэж идээлэхийг бид өвдөг гарах гэж нэрлэдэг. Өвдгийг гаднах болон доторх өвдөг гэж ангилна. Биеийн дархлаа суларсан, бохирдол орсон үед гардаг. Гэрийн нөхцөлд эмчлэхдээ үрэвслийн эхэн үед эмийн сангуудаар худалдаалагддаг этилийн спиртийг чих ухдаг зориулалтын хөвөн ашиглан өвдөгний эргэн тойронд түрхээрэй. Ингэхдээ нүдэндээ оруулахаас сэргийлж болгоомжтой байх хэрэгтэй. Хэрэв идээлбэл заавал эмчид хандах шаардлагатай. Монголчууд өвдөг гарсан үед нохойны сахал зэргээр хатгадаг. Энэ нь бохирдол оруулж идээлүүлэх аюултай юм.

Хараагаа тогтоолгох, нүдний шил тааруулах

Нэгэнт нүдний хараа муудсан бол шил зүүх нь улам муудахаас урьдчилан сэргийлдэг. Гэхдээ урьдаар мэргэжлийн эмчээр, тоног төхөөрөмж сайтай газрыг сонгон хараагаа зөв тогтоолгох нь чухал. Учир нь нүд хэт ядарснаас үүдэн нүдний булчин агшсан үед хараа тодорхойлбол хараа нь сайн байсан ч сөрөг үзүүлэлт гарна. Үүнийг хуурамч миопи гэнэ. Хараагаа шалгуулах гэж байгаа бол нүд хамгийн сайн амарсан өглөөний цагаар шалгуулах нь зүйтэй юм. Нүдний шил байнга зүүснээр хараа тогтворжино гэдэг худлаа ойлголт болохыг Ч.Мөнхцэцэг эмч хэлсэн. Харин нэгэнт шил тааруулсан бол байнга хэрэглэх нь зөв аж.

Лазер эмчилгээний тухайд

Хараа тэглэх лазер эмчилгээ маш хурдан үр дүнгээ өгдөг өнөө үеийн сонгодог эмчилгээний арга юм. “Болор мэлмий” эмнэлэг нь Монголдоо анх удаа лазер эмчилгээг нэвтрүүлснээрээ онцлог. Тус эмнэлэг хоёр чиглэлээр лазер эмчилгээ хийдэг байна. 1. Нүдний даралтын 2. Хараа заслын

*Нүдний даралт ихсэх буюу глауком өвчнийг дотор нь өнцөг нь хаалттай болон өнцөг нь нээлттэй хэмээн ангилдаг. Манайд ихэвчлэн өнцөг нь хаалттай даралт ихсэх өвчин тохиодог аж. Лазер эмчилгээгээр хаалттайөнцгийг нээж өгдөг байна.

Энэ эмчилгээг нүдний даралт ихсэхээс урьдчилан сэргийлэх байдлаар болон даралт ихтэй хүнд хийж болно. Хэрэв шинжилгээгээр харааны өнцөг нь хаалттай гарвал нүдний даралт ихсэх өвчнөөс урьдчилан сэргийлж харааны өнцгийг нээж өгдөг байна.

*Хараа заслын чиглэлийн лазер эмчилгээ. Үүнийг заавал хийлгэх албагүй. Шил зүүж чаддаггүй, эсвэл гоо сайхны үүднээс сайхан харагдахыг эрмэлзэж байвал хараа заслын лазер эмчилгээ хийлгэж болно. Гэхдээ 18-40 насны хүмүүсийг голдуу лазер хагалгаанд оруулдаг аж. Учир нь хүний хараа 20-21 насанд тогтдог бөгөөд 40-өөс дээш насанд ойрын хараа муудаж эхэлдэг байна. Иймээс үзлэгээр хараа нь тогтсон эсэхийг тогтоосны дараа эмчилгээ хийдэг.

Нэг ёсондоо гоо сайхны косметик хагалгаа гэж ойлгож болно. Энэ эмчилгээг хийлгэснээр ямар ч шилгүйгээр дахин сайн харах боломжтой юм. Энэ төрлийн эмчилгээ нь хамгийн аюулгүй, найдвартай эмчилгээ хэдий ч зарим өвчтөнд бага зэргийн сөрөг нөлөө ажиглагддаг аж. Хагалгааны өмнө нүдний бүх төрлийн нарийн шинжилгээ өгдөг.

Хиймэл нулимс, нүдний дусаагуурын ялгаа

Хүмүүс хиймэл нулимс, нүдний дусаагуурын ялгааг тэр бүр нарийн мэдэлгүйгээр дур мэдэн хэрэглэдэг.

Хиймэл нулимс гэдэг нь нулимсны бүтэцтэй яг ижил найрлагатай, нүдийг хуурайшиж, аргахаас сэргийлсэн эмчилгээний зориулалттай бүтээгдэхүүн юм. Хуурай, ширүүн уур

амьсгалтай Монгол орны нөхцөлд, тэр дундаа нар салхинд байнга явдаг хүмүүс тогтмол хэрэглэж байх нь зөв юм. Хугацааных нь дагуу тогтмол хэрэглэхэд ямар ч гаж нөлөө байхгүй. Савлагаан дээрээ “Pure tear” гэсэн бичигтэй байна.

Харин төрөл бүрийн нүдний дусаалга нь нүдийг гялалзуулах, илүү тод харагдуулах зориулалттай бөгөөд гаа шиг сэнгэнүүлэх, эсвэл тайвшруулах зэрэг олон мэдрэмж төрүүлнэ. Эдгээр дусаалгууд нь эмчилгээний гэхээсээ гоо сайхны зориулалттай. Найрлаганд нь нүдний судас нарийсгах бодис агуулагддаг. Иймээс тогтмол хэрэглэх нь зохимжгүй юм.

Нүдээ ингэж хайрлаарай

Нэгэнт муудсан харааг элдэв витамин хэрэглэж, дасгал хийснээр сайжруулах боломжгүй. Харин нүдээ амрааж, тордож урьдчилан сэргийлж болох юм. Мөн бага насны хүүхэд зургаан сар тутам нэг, том хүн жилдээ нэг удаа нүдний эмчид хандаж байх нь зүйтэй. Нялх балчир хүүхдийн хараа зүйн гажиг анх хараад илэрдэггүй учир хүүхдээ бага дээр нь нүдний шинжилгээ хийлгэх хэрэгтэй.

Нүдээ хуурайшиж, хараа муудахаас хамгаалахын тулд:

*Өсвөр насны хүүхдэдээ А амин дэм хэрэглүүлэх

*Луувангийн шүүс уух

*Орчноо байнга чийглэх

*Хиймэл нулимс ашиглах

*Нүдээ амрааж дасгал хийх

*Компьютер дээр суугаа ажилтай бол нүдээ байнга цавчих, 30 минутын зайтай нүдний дасгал хийх, өөр зүг рүү харах

*Хүүхдээ гар утас, компьютер, зурагт, цахим тоглоомноос хол байлгах

*Харанхуй орчинд орой үдшийн цагаар зурагт компьютерийн өмнө суухгүй байх

*Компьютер, зурагтыг хол зайнаас үзэх

*Олон хоногоор сууж ном сонин уншихаас сэргийлэх

*Цас ихтэй өвлийн улиралд нарны хэт ягаан туяанаас сэргийлж хар шил зүүх

*Шороо, шуурга салхитай үед шил хэрэглэх

*Хүнд нөхцөлд ажилладаг бол зориулалтын шил зүүх.